T. D. ve Edebiyat 2

Kipler kaça ayrılır ve özellikleri nedir?

Kipler, haber ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır:

1. Bildirme(Haber )Kipleri
a. Şimdiki Zaman
b. Di’li Geçmiş Zaman
c. Miş’li Geçmiş Zaman
ç. Gelecek Zaman
d. Geniş Zaman

2. Dilek Kipleri
a. Gereklilik Kipi
b. Koşul (Şart ) Kipi
c. İstek Kipi
ç. Emir Kipi

Bildirme (Haber) Kipleri

a. Şimdiki Zaman (-yor)
Hâlen yapılmakta olan, henüz tamamlanmamış bir fiilin anlatılmasında veya bildirilmesinde
kullanılır.
Örnek: Şiirlerinizi bu nedenle eleştirisiz bırakıyorum.

b. Bilinen (Görülen / Belirli) Geçmiş Zaman (-di / -dı / -du / -dü / -tı / -ti / -tu / -tü)
Görülen, tanık olunan, bilinen veya yapıldığından emin olunan geçmişe ait bir eylemin
anlatılmasında veya bildirilmesinde kullanılır.
Örnek: Şiirlerinizi bir kez daha gözden geçirin dedim.

c. Öğrenilen (Duyulan / Belirsiz) Geçmiş Zaman (-mış / -miş / -muş / -müş)
Görülmeyen, başkasından duyulan veya bittikten sonra fark edilen geçmişe ait bir
eylemin anlatılmasında veya bildirilmesinde kullanılır.
Örnek: Dün Ankara çok sıcak olmuş. (Başkasından öğrenilmiş.)

ç. Gelecek Zaman (-ecek / -acak)
Gelecek zaman içerisinde bir eylemin bildirilmesinde kullanılır.
Örnek: Bugün arkadaşıma uğrayacağım.

d. Geniş Zaman (-r / -(a)r / -(e)r / -(ı)r / -(i)r / -(u)r / -(ü)r)
Eylemin geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanların tümüne ait olduğunun, yani her zaman
tekrarlandığının bildirilmesinde ve genel yargıları anlatmakta kullanılır.

Örnek: Nedenlerini dört başı mamur bir eleştiriyle birlikte açıklamak isterim.

Dilek Kipleri

a. Gereklilik Kipi (-meli/ -malı)
Eylemin yapılmasının gerekli veya zorunlu olduğunu ifade eder.
Örnek: Yazar ya da şair, gelişmesini bir noktadan sonra eserlerini yayımlayarak yapmalı.

b. Koşul (Şart) Kipi (-se / -sa)
Fiil kök veya gövdesine gelerek söz konusu olan işin dileğe ve şarta bağlı olduğunun
bildirilmesini sağlar.
Örnek: Derslerine iyi çalışırsan başarırsın.

c. İstek Kipi (-e, -a)
Cümleye istek, dilek, temenni anlamı katar. Cümle içerisinde genelde “-elim, -eyim”
şeklinde kişi eklerini almış haliyle karşımıza çıkar.
Örnek: Toplantıya herkesi çağırayım.

ç. Emir Kipi (eki yok)
Eylemin yapılması gerektiğini emir şeklinde bildirir. Emir kipinin eki yoktur, kişi
ekleriyle çekimlenir. Birinci tekil ve birinci çoğul kişinin emir çekimi yoktur.
Örnek: Fazla ışıkları söndürün.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir