Salarlar ve Salarca
Türk Dili ve Edebiyat Bilgi Bankası

Günümüz Türk Dilleri: Salarlar (Salurlar) ve Salarca Salurca

Salarlar (Salurlar) ve Salarca Salurca

Çin’deki resmi etnik azınlıklardan olan Salarlar, başlıca Tibet platosunun kuzey kıyısında yaşarlar. Ayrıca Kansu eyaletinde ve Sinkiang Uygur Özerk
Bölgesi’nin kuzeyinde Salarca konuşan topluluklar vardır.

Tarihi, etnografik ve dilsel kanıtlar Salarların 14. yüzyılda batı Türkistan’dan, Semerkand’ın güneyinden geldiklerini göstermektedir. Salarlar Çin’deki bu yeni yurtlarında Çin ve Tibet halkları ile birlikte yaşamışlar, bunun sonucu olarak da dilleri ve müslüman kültürleri geniş ölçüde Çin ve Tibet etkisinde kalmıştır.

Çoğunlukla Hanefi Müslüman olan Salarlar Çin okullarında okurlar ve resmi dil olarak Çinceyi kullanırlar. Bu nedenle Salarcaya birçok Çince ve Tibetçe sözcük girmiştir.

1990 verilerine göre Salarca konuşur sayısı 70.000’e yakındır (Dwyer 1998: 49-50). Yoğun dil ilişkileri nedeniyle Salarca bugün karışık özellikler gösterir. Bu nedenle araştırmacılar tarafından farklı gruplara dahil edilmiştir. A. M. Dwyer, 1998’de yayımlanan ayrıntılı makalesinde Salarcada farklı dillere ait bu özellikleri sınıflandırmıştır. Bu sınıflandırmada Oğuzca özelliklerin yoğunluğu dikkat çeker.
Ancak “dağlı” anlamındaki sözcüğün Oğuz grubunda dağlı, Yeni Uygurcada tağlık, Kıpçak grubunda tawlı olmasına karşılık Salarcada taglı olması, bu
dilin ayrı bir grup olarak değerlendirilmesine de neden olmuştur.

Salarcanın Doğu ve Batı olmak üzere iki ağız grubu bulunmaktadır.
Salarcanın en önemli ses özelliği çok heceli sözcüklerin sonundaki -g sesinin düşmüş olmasıdır: a:çıg>a:ci “acı”, kiçig>kiçi “küçük” vb.; Ayrıca
i önündeki d sesinin genellikle c’ye değişmesi (yedi>yici “7”, almadı>almaci vb.); Ana Türkçedeki birincil uzun ünlülerin bazı sözcüklerde korunmuş
olması (a:çıg > a:ci “acı”, bu:tak > pu:tah “budak” vb.) ve zamir n’sinin Yeni Uygurca ve Özbekçeden farklı olarak korunmuş olması (taşinda “dışında”
vb.) Salarcanın diğer özelliklerindendir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir