Halaçlar ve Halaçça
Halaçlar Orta İran’da, başkent Tahran’ın 200 km kadar güney-batısında, Hemedan ile Kom şehirleri arasındaki bölgede yaşayan bir Türk halkıdır. Nüfuslarının 28 bin olduğu tahmin edilmektedir (Doerfer 1998: 276).
Önceleri Azericenin bir diyalekti olduğu sanılan Halaççanın, Alman Türkologlarından Doerfer’in yaptığı araştırmalar ve incelemeler sonunda, birçok eskicil özellikleri bulunan bağımsız bir Türk dili olduğu ortaya çıkmıştır. Bir yazı dili değildir ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Divanü Lugati’t-Türk’te geçen Argu diyalektinin devamı olduğu düşünülen Halaçça, Ana ve Eski Türkçeye ait kimi eskicil özellikleri korumaktadır. Bunlar, Ana Türkçe söz başı h- (ha:r- “yorulmak”<Ana Türkçe *ha:r-); Eski Türkçe söz içi ve sonu d sesi (kudruk “kuyruk”< Eski Türkçe kuduruk); Ana Türkçe uzun ünlüler (a:ç “aç”<Ana Türkçe *a:ç) olarak sıralanabilir.